7 ciekawostek o promieniowaniu X

Oryginalna nazwa promieniowania rentgenowskiego to promieniowanie X. Nazwa wzięła się zupełnie z przypadku - odkrywca promieniowania, Wilhelm Roentgen, nie wiedział jak je nazwać, więc zapożyczył z matematyki „x”, którym zwykle oznacza się niewiadomą. Za swoje odkrycie Roentgen został w 1901 roku pierwszym zdobywcą Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki.

#2.

Promienie X uważane są za niewidzialne gołym okiem, aczkolwiek eksperymenty dowiodły, że w pewnych specyficznych warunkach możliwe jest ich dostrzeżenie. Co ciekawe, naukowcy nie wiedzą jeszcze, co tak naprawdę powoduje, że ludzkie oko jest w stanie je zarejestrować. Badania, ze względu na szkodliwość promieniowania elektromagnetycznego, nie są przy tym łatwe.

#3.

Prześwietlenie promieniami rentgenowskimi pozwala na przykład wykryć i ocenić złamania kości - to dość standardowa procedura medyczna. Metoda ta nie sprawdza się jednak u pacjentów z dużą nadwagą. Szczególnie gruba warstwa tkanki tłuszczowej uniemożliwia prześwietlenie i uzyskanie czytelnego obrazu.

#4.

Także najsłynniejszy patentowy złodziej w historii, Thomas Edison, pracował nad promieniami X - jednak dość szybko się zraził. Wynalazca mocno uszkodził sobie wzrok, zaś u jego asystenta konieczna była amputacja rąk - był to skutek zbyt dużej ekspozycji na promieniowanie.

#5.

Promienie X mają różne zastosowania - pozwalają na przykład odróżnić prawdziwe diamenty od fałszywych. Tych prawdziwych nie widać na zdjęciu rentgenowskim. Promienie X wykorzystywane były również w broni, a obecnie trwają prace nad systemem XNAV, odpowiednikiem systemu GPS działającym w przestrzeni kosmicznej. Wykorzystanie promieni X wysyłanych przez pulsary pozwala orientować się w kosmosie z dokładnością do 5 kilometrów.

#6.

Eksperymenty z promieniowaniem rentgenowskim nie zawsze kończyły się dobrze. Jeszcze w latach 80. funkcjonowały urządzenia z błędami w oprogramowaniu, którym zdarzało się aplikować zbyt dużą dawkę promieniowania, zabijając losowych pacjentów. Dzisiaj raczej się to nie zdarza - za to gąbki, które zdarza się chirurgom zaszywać w ciele pacjenta podczas operacji, mają dzisiaj specjalne paski uwidaczniające się pod wpływem promieni X - aby łatwiej było zlokalizować zgubę.

#7.

Zdjęcia rentgenowskie raczej nie powalają urodą - powiedzmy, że wyglądają dość specyficznie. Mimo to znajdują się miłośnicy gotowi za niektóre prześwietlenia zapłacić naprawdę sporą sumę. Na przykład w 2010 roku na aukcji sprzedano zestaw trzech zdjęć rentgenowskich klatki piersiowej Marilyn Monroe wykonanych na Florydzie w 1954. Szczęśliwy nabywca zapłacił za nie aż 45 tysięcy dolarów.

Źródła: 1, 2, 3